Waar moeten werkgevers op letten bij het nieuwe pensioen?

Overzicht van de nieuwe pensioenregeling

Vanaf 1 juli 2023 wordt gewerkt aan de nieuwe pensioenregeling. Nog steeds met hetzelfde uitgangspunt: “samen delen we de risico’s en samen bouwen we de pensioenen op”. Maar waarom wordt het pensioenstelsel dan gewijzigd? Omdat de regelgeving niet meer goed op de huidige arbeidsmarkt aansluit. Het nieuwe pensioenstelsel moet zorgen voor onderstaande drie veranderingen. 

Het pensioen zal beter met de economie meebewegen

In het huidige pensioenstelsel bewegen de pensioenen niet of nauwelijks mee met de economie. De pensioenen zijn waardevast. Dat geeft zekerheid, maar vermindert ook mogelijkheden. In het nieuwe stelsel is het mogelijk om te kiezen voor een variabel pensioen. Zo’n pensioen beweegt mee met de markt: gaan de beleggingen goed, dan verhoogt het pensioen. Gaat het een jaar wat minder, dan wordt dat jaar ook minder pensioen opgebouwd. Uit berekeningen van experts blijkt dat pensioenen door deze nieuwe regeling aanzienlijk omhoog kunnen gaan. Kies je voor een pensioenpremie die helemaal variabel is? Dan moet het pensioenfonds wel een verplichte buffer inbouwen. Dat geeft gelukkig nog wat zekerheid.  

Het pensioen zal persoonlijker worden

In het huidige stelsel is het voor veel deelnemers onduidelijk hoeveel ze nou precies aan pensioen betalen en hoeveel ze opbouwen. Het nieuwe pensioenstelsel moet ervoor zorgen dat elke deelnemer zijn eigen pensioenpotje opbouwt en inzicht heeft in zijn eigen pensioen. Ook op een andere manier wordt het pensioen persoonlijker. In het huidige stelsel was het pensioen voor elke deelnemer hetzelfde. In het nieuwe stelsel wordt er onderscheid gemaakt tussen jonge en oudere deelnemers. Voor jonge deelnemers kan er risicovoller worden belegd. De tegenvallers kunnen in de jaren daarop namelijk nog rechtgetrokken worden. Voor oudere deelnemers zal er juist wat veiliger worden belegd. 

Het pensioen zal beter aansluiten op het wisselen van banen

Toen het huidige pensioenstelsel werd opgezet, was het normaal om langere tijd voor één werkgever te werken. Tegenwoordig wisselen mensen sneller van baan, of beginnen ze voor zichzelf. Het huidige pensioenstelsel is daar niet goed op aangesloten; in dit stelsel bouw je pas aan het einde van je pensioen het meeste geld op. Wissel je van baan of ben je op latere leeftijd werkloos? Dan loop je een groot deel van je pensioen mis. Het nieuwe pensioenstelsel zorgt ervoor dat je op elke leeftijd evenveel pensioen opbouwt. 

De pensioenen gaan dus beter aansluiten op de tijd waarin we leven. Zo kunnen werknemers beter inzien hoeveel hun werkgever betaalt voor het pensioen en komen er stabielere pensioenpremies.

Financiële overwegingen voor werkgevers

Als werkgever betekent het nieuwe pensioenstelsel vooral dat je een keuze moet maken tussen de twee premieregelingen: de solidaire premieregeling of de flexibele premieregeling. En gaan je werknemers door het nieuwe pensioenstelsel achteruit? Dan moeten ze “adequaat” gecompenseerd worden. Als jij met je bedrijf een pensioenregeling bij een pensioenfonds hebt, kan je deze compensatie geheel of gedeeltelijk opvangen met het pensioenvermogen. Als je bedrijf is aangesloten bij een Premiepensioenregeling (PPI) of verzekeraar, dan heb je die mogelijkheid helaas niet. De werknemers moeten alsnog gecompenseerd worden en jij als werkgever draait daarvoor op. Dit zal dan leiden tot een (tijdelijke) stijging van het pensioenbudget.

Het nabestaandenpensioen verandert in het nieuwe pensioenstelsel ook grotendeels. Zo is het in het nieuwe stelsel voor partners duidelijker of ze in de pensioenregeling als partner worden gezien en kun je als werkgever het partnerpensioen bij overlijden vóór de pensioendatum alleen nog maar verzekeren op risicobasis. 

Lijfrentepremie met meer fiscaal voordeel

• Met het nieuwe pensioenstelsel wordt de lijfrentepremie op drie manieren fiscaal voordeliger:  
• Het nieuwe pensioenstelsel zorgt ervoor dat de fiscale aftrek van lijfrentepremies wordt verhoogd naar 30% van het inkomen waarmee je spaart voor je pensioen. Deze regeling geldt met terugwerkende kracht vanaf 1 januari 2023. Dit geldt wel alleen als je een pensioentekort hebt. Een pensioentekort houdt in dat je na je pensionering minder te besteden zal hebben dan nu. 
• Je kunt tot 10 jaar terug gebruik maken van de jaarruimte voor aftrek van lijfrentepremies. Tot nu toe was dat 7 jaar.
• Je mag tot 5 jaar na het bereiken van de AOW-leeftijd lijfrentepremie inleggen voor extra lijftrente. Tot nu toe lag deze grens bij de AOW-leeftijd. 

Spaarmogelijkheden voor ondernemers

Als zelfstandig ondernemer kun je ook gebruik maken van meer spaarmogelijkheden. Je kunt je vrijwillig aansluiten bij een pensioenfonds in de branche waar je werkt. De premies zijn dan aftrekbaar van je inkomstenbelasting. Deze proef loopt tot 1 juli 2028. Is de proef geëindigd? Dan kun je het gespaarde geld bij het pensioenfonds laten staan of overzetten naar een bank of verzekeraar.

Communicatie naar Werknemers

Bij het afsluiten van een arbeidsovereenkomst met je werknemers behoort het pensioen tot een van de arbeidsvoorwaarden. Door het nieuwe pensioenstelsel moeten deze afspraken worden aangepast. Maar ook al is het wettelijk verplicht om het pensioen te wijzigen, mag je dit als werkgever niet doen zonder goedkeuring van je werknemers. Je hebt dus draagvlak nodig om de wijzigingen door te voeren en hierbij is communicatie belangrijk. 

Veel werknemers zijn zich in het algemeen niet heel bewust van de pensioenregeling. Het lijkt nog iets ver in de toekomst. Anderen zien wel het belang in en zullen vooral willen weten wat de stelselwijziging concreet voor hen betekent. 

Het pensioenfonds waar je bedrijf bij aangesloten zit, zal je werknemers informeren over de veranderingen van hun pensioen. Maar ook voor werkgevers is er een belangrijke rol weggelegd in de communicatie naar de werknemers toe. Neem je werknemers zo snel mogelijk mee in het besluitvormingsproces. Juist in de fase waar nog niet alles bekend is, is het belangrijk om de werknemers op de hoogte te houden over de voortgang van het proces en de wijzigingen. Wat moet je dan precies aan je werknemers communiceren? 

Communiceer dus wat de financiële gevolgen voor hun pensioen zijn en leg uit wat er verandert en waarom. De Rijksoverheid heeft hier video’s over gemaakt die je makkelijk aan je werknemers kunt laten zien. Hier een aantal tips hoe jij als werkgever het nieuwe pensioenstelsel het beste onder de aandacht van je werknemers kunt brengen.

Laat je bijstaan door een adviseur  

Je bent ondernemer. Waarschijnlijk ben je niet gespecialiseerd in het pensioen. Maar hier kan een adviseur je bij helpen. Kijk samen met je adviseur aan welke informatie en begeleiding werknemers behoefte hebben. Welke vragen hebben de werknemers, welke keuzes moeten ze gaan maken en hoe kun je ze hierin begeleiden? 

Weerstand weghalen door informatie te geven

Bij sommige werknemers bestaat een weerstand wat betreft pensioen, doordat ze niet genoeg kennis hebben over het pensioen of onzekerheid ervaren omtrent het pensioen. Als werkgever kun je, samen met je adviseur, je werknemers juist goed informeren hierover. Laat ze zien welke keuzes ze kunnen maken om het pensioen zo goed mogelijk op hun persoonlijke wensen aan te passen.

Pensioencommunicatie persoonlijker maken

Door het contact omtrent het pensioen voor elke werknemer persoonlijk te maken, zal de communicatie beter worden opgepikt. Elke werknemer heeft zo een eigen belang bij zijn of haar pensioen. De leeftijd van de werknemer is hierbij natuurlijk van belang. Hier kun je als werkgever op in spelen door, samen met je adviseur, verschillende voorlichtingen te geven voor de jonge en oudere werknemers.

Juridische Aspecten en Verplichtingen

De veranderingen zijn niet 1, 2, 3 ingevoerd, maar lopen stapje voor stapje. Als het goed is ben jij als werkgever al sinds 1 januari 2023 in overleg over hoe de overstap geregeld gaat worden.   Werkgevers, vakbonden en uitvoerders van pensioenen hebben tot 1 januari 2028 de tijd om alle pensioenen te hebben overgezet naar het nieuwe systeem. De overgang zal verlopen in de volgende stappen. 

1 januari 2024: toetredingsleeftijd wordt verlaagd van 21 jaar naar 18 jaar

Per 1 januari 2024 is de pensioenleeftijd verlaagd van 21 jaar naar 18 jaar. Hiervoor heb je als werkgever al meerdere stappen ondernomen:

• Afhankelijk van je huidige premie beschikbare premiestaffel, is het premiepercentage voor de leeftijdsgroep van 18 tot 21 jaar bepaald;
• De werknemersbijdrage is bepaald. Deze wordt aangepast op het premiepercentage dat voor de werknemer in die leeftijd van toepassing is;
• De werknemers zijn geïnformeerd over de veranderingen;
• Je hebt alle werknemers van 18 jaar en ouder voor de pensioenregeling aangemeld;
• De salariskoppeling en de andere systemen zijn aan de nieuwe situatie aangepast. 

1 januari 2025: afronding van arbeidsvoorwaardelijke afspraken

Als werkgever stel je dus een transitieplan op. Dit vormt de basis voor de overgang naar de nieuwe pensioenregeling. In dit transitieplan worden alle keuzes opgenomen met de voor- en nadelen, de overwegingen en berekeningen voor de transitie naar de nieuwe pensioenregeling. 

Deze keuzes baseer je mede op de wensen van je werknemers. Samen met je werknemers bepaal je hoe het transitieplan eruit komt te zien. In het transitieplan neem je dus niet alleen het eindresultaat op van het overleg tussen jou en je werknemers, maar beschrijf je ook de afwegingen die hebben geleid tot deze keuzes. Concreet staat in het transitieplan:

• Waarom gekozen is voor deze invulling van de pensioenregeling
• Waarom dit een evenwichtige overstap is naar de nieuwe pensioenregeling. 

1 juli 2025: afronding van opdracht aanvaarding voor pensioenfondsen

Alle pensioenfondsen hebben op deze datum het implementatieplan klaarliggen.

1 januari 2026: nieuwe uniforme pensioenregeling voor werknemers in de uitzend- en detacheringsbranche

Ook voor uitzendkrachten moet een betere, marktconforme pensioenregeling komen. 

1 januari 2028: laatste transitie-moment 

Vanaf deze datum is er geen pensioenopbouw meer mogelijk in een uitkeringsovereenkomst en is er geen leeftijdsafhankelijke premie meer.

Aanpassingen in werknemers contracten en -overeenkomsten

In het vernieuwde pensioenstelsel zijn alleen nog maar premieregelingen mogelijk met een leeftijdsonafhankelijke premie. Dat betekent dat de premie centraal staat en dat het premiepercentage voor alle leeftijden gelijk is. In de premieregeling wordt bepaald hoeveel premie per maand wordt ingelegd om een bepaald pensioen te bereiken. De precieze hoogte van de pensioenuitkering ligt niet vast: die is afhankelijk van het behaalde beleggingsresultaat waarmee een persoonlijk pensioenvermogen wordt opgebouwd. 

Er is straks keuze tussen twee premieregelingen: de solidaire premieregeling en de flexibele premieregeling. In de solidaire premieregeling worden risico’s meer met elkaar gedeeld, terwijl de flexibele regeling de deelnemers meer keuzevrijheid geeft. 

De solidaire premieregeling

De solidaire premieregeling heeft een collectief beleggingsbeleid. De beleggingsresultaten worden vooraf vastgesteld en afhankelijk van de leeftijden van deelnemers toegekend. Het pensioen is variabel, want het is marktafhankelijk: als de beleggingsresultaten goed zijn, kan het pensioen hoger uitvallen, maar als de resultaten tegenvallen kan het pensioen lager worden. Elk jaar wordt het pensioen opnieuw berekend. Om ervoor te zorgen dat de resultaten niet te erg kunnen tegenvallen, is er bij de solidaire premieregeling een verplichte buffer: de solidariteitsreserve.

De flexibele premieregeling

Bij de flexibele premieregeling is meer ruimte voor individuele keuzes. Deelnemers van de regeling kunnen kiezen of ze meer of minder beleggingsrisico willen nemen, of bijvoorbeeld vooral klimaatbewust willen beleggen. Ook hebben deelnemers de keuze tussen een vast of variabel pensioen. Bij een variabel pensioen is het dus ook marktafhankelijk: het kan hoger uitvallen als de beleggingsresultaten goed uitpakken, terwijl het pensioen ook kan tegenvallen in mindere tijden. In tegenstelling tot de solidaire premieregeling, kent de flexibele premieregeling geen verplichte buffer. Maar er kan wel worden gekozen voor een risicodelingsreserve. 

De nieuwe pensioenregeling is ook het moment om te kijken of je de nieuwe pensioenregeling bij je huidige pensioeninstelling of verzekering wilt voortzetten of dat een ander beter bij jouw bedrijf past. 

Als werkgever is het dus taak om samen met je werknemers te kiezen voor de meest geschikte premieregeling. Hierbij is het belangrijk om na te gaan wat jouw doelstellingen zijn voor de arbeidsvoorwaarde pensioen en wat die van je werknemers zijn. Elke onderneming is uniek en de keuze is onder meer afhankelijk van de wensen van je werknemers. Had je al eerder doelstellingen geformuleerd? Bekijk of deze nog bij deze tijd passen of dat je ze moet herformuleren. Zo kun je je goed voorbereiden op de nieuwe pensioenregeling. Vraag hier eventueel hulp van een adviseur bij! 

Voorbereiding op de toekomst

De implementatie van het nieuwe systeem is een dynamisch proces. Stapsgewijs wordt het pensioen veranderd en ingevoerd. Dit gaat nog wel meerdere jaren duren en als werkgever ben jij in dit proces een belangrijke schakel. Het is aan jou om goed vooruit te plannen, zodat je het nieuwe pensioen goed en op tijd voor je werknemers hebt geregeld. Daarvoor moet je overleggen met je werknemers en met je pensioenuitvoerder. 

Dit vergt ook enige flexibiliteit. Je moet flexibel in tijd zijn, omdat er best wat jaar overheen gaat en alles uitzoeken best wat tijd zal kosten. Maar ook flexibel in financiële zin, aangezien je misschien wel (tijdelijk) compensatie moet bieden aan je werknemers. Als laatste moet je een flexibele houding aannemen tegenover je werknemers en tegenover de pensioenuitvoerder. Je moet veel belangen betrekken en openstaan voor de belangen.

Conclusie

Als werkgever heb je bij de nieuwe pensioenregeling in je bedrijf dus een belangrijke rol. Zo is het aan jou om te kiezen welke premieregeling voor je werknemers van toepassing wordt. Onderneem dus de nodige stappen om je voor te bereiden op de toekomst. Logisch als je niet een deskundige bent op het gebied van pensioenen, maar wel belangrijk om genoeg te begrijpen om de belangrijkste beslissingen te kunnen maken. Hierbij kun je je natuurlijk altijd laten bijstaan door een adviseur.